Kilka słów na temat niewydolności oddechowej
Czym jest groźny stan niewydolności oddechowej? To choroba, w której na skutek nieprawidłowości funkcjonowania układu oddechowego, dochodzi do zaburzeń wymiany gazowej w płucach – krew w płucnych naczyniach włosowatych nie przyjmuje odpowiedniej ilości tlenu lub też nie odprowadza wystarczającej porcji dwutlenku węgla. Stan przebiegający ze spadkiem zawartości tlenu w krwi tętniczej nazywany jest hipoksemią, natomiast stan wzrostu ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi tętniczej określany jest jako hiperkapnia.
Mechanizmy patogenezy niewydolności oddechowej mogą prowadzić do rozwoju izolowanej hipoksemii (niewydolność częściowa, inaczej typu 1) lub też do współistnienia hipoksemii z hiperkapnią (niewydolność całkowita, typ 2).
Jak dochodzi więc do hipoksemii? Powstaje ona jako skutek niedostatecznego dopływu powietrza do pęcherzyków płucnych. W ścianach pęcherzyków znajdują się bowiem naczynia, w których krew czeka na utlenowanie przy pomocy tlenu z powietrza. Jeśli jednak do pęcherzyków powietrze nie dotrze, nie dojdzie też do wymiany gazowej. W takiej sytuacji dochodzi także do mieszania się krwi bogatej w tlen i krwi w ten gaz ubogiej. Bowiem nieutlenowana krew z obszarów, w których powietrze nie docierało do pęcherzyków, miesza się z krwią napływającą do żył płucnych z odpowiednio wentylowanych lokalizacji w płucach.
Na powstawanie hipoksemii wpływ ma także stan mięśnia sercowego – jego anatomia i funkcjonowanie. Jeśli bowiem pacjent cierpi z powodu wad serca – na przykład wad przeciekowych – dochodzi do przechodzenia krwi z prawej części mięśnia sercowego do jego części lewej. W ten sposób „na obieg” serce „wypompowuje” krew o zmniejszonej zawartości tlenu, generując niedostateczne zaopatrzenie tkanek w ten gaz.
Hipoksemia może być także wynikiem przebywania na dużych wysokościach – dochodzi wówczas do spadku ciśnienia parcjalnego tlenu we wdychanym powietrzu i utrudnienia wymiany gazowej.
Do następstw hipoksemii należy hipoksja (niedotlenienie tkanek), która powoduje, że komórki prowadzą swój metabolizm w sposób beztlenowy, generując kwasicę. U pacjenta obserwuje się wysokie ciśnienie tętnicze i tachykardię, a częstotliwość oddechu wzrasta. Może dojść do wzrostu produkcji erytropoetyny i rozwoju wtórnej nadkrwistości.
Jak powstaje hiperkapnia? Głównym mechanizmem pozostaje hipowentylacja, a więc utrudnienie pracy oddechowej i wymiany gazowej. Do hipowentylacji dochodzi wskutek zwężenia lub niedrożności dróg oddechowych, np. w wyniku obecności w nich ciał obcych. Znaczenie ma także zdolność tkanki płucnej do zmian swojej objętości – są one ograniczone np. w sytuacji obrzęku. Warto pamiętać, że na hipowentylację wpływ ma również otyłość, a także osłabienie mięśni oddechowych.
Jakie są natomiast skutki hiperkapnii? Podobnie jak w przypadku hipoksemii, dochodzi do kwasicy. Charakterystyczne są bóle głowy, uczucie silnego zmęczenia, senności, nielogiczne wypowiedzi, a nawet zaburzenia i utrata przytomności.
